Bà Ngoại U90, cứ thấy con cháu về thăm là hối thúc chuyện lấy chồng hoặc đẻ con. Quanh quẩn một hồi bà truyền lại kinh nghiệm “ở cữ”, dù gì bà cũng trải qua đến 9 lần.
Sau sanh con, đúng 100 ngày ở trong phòng tối, không tắm rửa, tha nghệ đầy mặt, đầy mình. Tới bữa ăn, bà Cố ngoại mang cho cơm với món cá kho khô thiệt là mặn. Bà biểu ăn canh mai mốt “ngồi đâu đái đó” (xin lỗi, trích nguyên văn). Ăn xong lấy giấy điếu lau miệng, lau răng.
Ông Ngoại đi làm xa, lâu lâu ghé về thăm, vô cái phòng tối om, than nóng hầm hập, vén màn nhìn vợ mình chẳng khác nào....con ma. Tóc tai dài rũ rượi, mặt nổi đầy mụn, toàn thân vàng khè nghệ. Ông theo Tây học, kêu ra ngoài tắm rửa, súc miệng cho sạch, mở cửa cho nắng gió vào. Rồi ông đi tiếp, quy trình quay lại như cũ. Vậy mà mấy đứa con Ngoại, có cả mẹ mình, lớn lên khoẻ mạnh. Ngoại bây giờ vẫn minh mẫn, da hồng hào, hay cười móm mém.
Hồi lâu, có dịp ghé thăm người chị bà con xa. Chị sanh được non tháng, đang chờ bà Ngoại nấu nồi nước lá xông hơi, lau mình. Hai tai chị nhét bông gòn, nhìn hơi xanh xao. Ngồi chừng mươi phút, chị vô phòng để dằn muối. Ra về mình cứ ong ong mấy câu hỏi trong đầu. Hồi mình sanh (mổ) chưa đầy 24 tiếng là mình ngồi dậy đi tắm, tự gội đầu dù hơi khó khăn. Giờ mỗi lần lên cơn đau nửa đầu, mẹ mình lại thầm thì “đó, hồi đó gội đầu sớm quá”.
Phải chừng 5-7 năm trước, mình sẽ la làng lên, rằng không nhét gòn, không xông hơ gì hết, ba cái đó không khoa học. Nhưng đến giờ, chắc chỉ cười trừ.
Chuyện không nằm than thì rõ rồi vì độc hại, nguy hiểm. Chắc tại hồi xưa nhà tranh gió lùa, thêm sau sanh mất máu làm sản phụ hay lạnh, chút xíu than sưởi ấm thấy khoẻ hơn nên thành ra thông lệ. Miền Nam nắng ấm quanh năm còn đỡ, chớ mùa rét miền Bắc lạnh thấu xương. Nhưng bây giờ nhà cửa đàng hoàng, phòng kín gió lùa, tục lệ cũ chắc dần sẽ xoá được.
Ăn uống nên bớt khắt khe, miễn người mẹ ngon miệng, no đủ. Dù đồ ăn ngon cách mấy, mà bực bội, mệt mỏi cũng ăn không vô. Để người mẹ thoải mái, thèm ăn thì ăn, ăn no thì nghỉ, không thúc ép, ăn cho khoẻ bản thân trước. Mẹ khoẻ thì con khoẻ thôi.
Tắm gội kỹ càng, ai mà vui được khi cơ thể hôi hám, xấu xí. Tắm xong lau khô, sấy tóc cho sạch sẽ thơm tho, tâm trạng cũng tốt hơn.
Mấy chuyện ở cữ không biết đúng sai ở đâu, nhưng tự dưng đến giai đoạn thấy không phải chuyện gì cũng phân định sai đúng được. Nếu cảm nhận bản thân thoải mái, không đụng chạm gì ai thì bớt cảm giác thấy có lỗi lại. Không cần phải mặc cảm tội lỗi khi mình làm chưa tốt theo chuẩn mực người khác. Giai đoạn hậu sản, chỉ cần bạn nhắc mình mỗi ngày “thời gian này mình chỉ có 2 việc cần làm, lo cho bản thân và lo cho con, hết”. Lo cho bản thân theo kiểu bạn muốn, không áp lực tốt xấu, không chị A dì B bà C kêu biểu.
